اعمال محدودیت‌های تازه چین بر صادرات مواد معدنی کمیاب، تهدیدی جدی برای صنایع دفاعی و فناوری ایالات متحده محسوب می‌شود و به گفته کارشناسان، در حالی که دونالد ترامپ در مسیر مذاکرات تجاری جدید با پکن قرار دارد، این تصمیم به‌مثابه اهرم ژئوپلیتیکی قدرتمند چین عمل می‌کند.
به گزارش روابط عمومی شرکت صدر معادن ایرانیان، اعمال محدودیت‌های تازه چین بر صادرات مواد معدنی کمیاب، تهدیدی جدی برای صنایع دفاعی و فناوری ایالات متحده محسوب می‌شود و به گفته کارشناسان، در حالی که دونالد ترامپ در مسیر مذاکرات تجاری جدید با پکن قرار دارد، این تصمیم به‌مثابه اهرم ژئوپلیتیکی قدرتمند چین عمل می‌کند.
وزارت بازرگانی چین در تاریخ نهم اکتبر (۱۷ مهر) اعلام کرد که از این پس صادرات عناصر نادر برای استفاده در تجهیزات نظامی خارجی ممنوع خواهد بود.
به گفته گریسلین باشکاران، کارشناس مواد معدنی حیاتی در مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی (CSIS)، این نخستین‌بار است که چین به‌طور مستقیم بر بخش دفاعی جهانی محدودیت اعمال می‌کند؛ اقدامی که می‌تواند در مذاکرات آتی میان پکن و واشنگتن به اهرم فشار بزرگی برای شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، تبدیل شود.
باشکاران تأکید کرد: «این محدودیت‌ها اساساً شامل رد مجوز صادرات به ارتش‌های خارجی و شرکت‌های تولیدکننده محصولات نظامی می‌شود؛ اقدامی که می‌تواند زنجیره تأمین صنایع دفاعی آمریکا را در شرایط تنش جهانی تضعیف کند.»
بر اساس گزارش وزارت دفاع آمریکا، آهن‌رباهای ساخته‌شده از عناصر نادر در تجهیزات حیاتی ارتش این کشور از جمله جنگنده‌های F-۳۵، زیردریایی‌های کلاس ویرجینیا و کلمبیا، پهپادهای Predator، موشک‌های تاماهاوک، رادارها و بمب‌های هوشمند JDAM نقشی اساسی دارند.
چین در حال حاضر ۶۰ درصد استخراج و بیش از ۹۰ درصد پالایش جهانی مواد معدنی کمیاب را در اختیار دارد و طبق آمار سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده (USGS)، حدود ۷۰ درصد واردات این مواد به آمریکا از چین تأمین می‌شود.
جرمی سیگل، استاد افتخاری دانشگاه پنسیلوانیا، در این‌باره گفت: «تأسف‌بار است که آمریکا ذخیره استراتژیک عناصر نادر ندارد و اجازه داده چین تقریباً تمامی زنجیره پالایش را در انحصار خود بگیرد.»
مقررات سختگیرانه صادراتی چین
پکن اعلام کرده است شرکت‌های خارجی موظف‌اند در صورت استفاده از عناصر نادر فرآوری‌شده در چین—even به میزان ۰.۱ درصد از ارزش محصول نهایی—برای صادرات از این کشور مجوز رسمی دریافت کنند. همچنین محصولاتی که به فناوری فرآوری مواد معدنی چینی در مراحل استخراج، ذوب، جداسازی، تولید آهن‌ربا یا بازیافت وابسته‌اند، مشمول همین محدودیت خواهند بود.
به گفته توبین مارکوس از مؤسسه Wolfe Research، «اجرای نامحدود و سختگیرانه این مقررات نه تنها آمریکا بلکه کل اقتصاد جهانی را با اختلال جدی مواجه خواهد کرد.»
تأثیر بر صنایع جهانی
آلیشیا گارسیا هررو، اقتصاددان بانک فرانسوی ناتیکسیس (Natixis)، می‌گوید: «این محدودیت‌ها به‌ویژه صنایع نیمه‌رسانا، خودروهای برقی و دفاعی آمریکا را هدف قرار می‌دهد.»
به گفته وی، شرکت‌های اپل، انویدیا، اینتل، تسلا، فورد و جنرال‌موتورز از جمله آسیب‌پذیرترین بازیگران در این حوزه هستند.
در پاسخ به این تهدید، وزارت دفاع آمریکا اخیراً قراردادی با شرکت MP Materials (بزرگ‌ترین تولیدکننده عناصر نادر آمریکا) امضا کرده که شامل بندهایی برای سهام‌داری، قیمت تضمینی و خرید بلندمدت است—اقدامی برای ایجاد زنجیره تأمین داخلی عناصر نادر.
به دنبال این تصمیم، سهام شرکت‌های استخراج عناصر نادر آمریکایی رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند.
اوج‌گیری تنش‌های تجاری
محدودیت‌های جدید چین می‌تواند آتش جنگ تجاری چین و آمریکا را شعله‌ور کند. دولت ترامپ در پاسخ، اعلام کرده است که از اول نوامبر تعرفه‌های وارداتی کالاهای چینی را از ۴۴ درصد به ۱۰۰ درصد افزایش می‌دهد—اقدامی که می‌تواند تجارت میان دو اقتصاد بزرگ جهان را فلج سازد.
به گفته مؤسسه Bespoke Investment Group، پس از تهدید ترامپ، بازار سهام آمریکا حدود ۲ تریلیون دلار سقوط کرد. با این حال، شاخص S&P500 روز بعد با تعدیل موضع ترامپ، بیش از نیمی از این زیان را جبران کرد.
داده‌های جدید نشان می‌دهد طرفین همچنان قصد دارند در حاشیه اجلاس سازمان همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه (APEC) در سئول دیدار کنند.
بانک گلدمن ساکس در تحلیلی نوشت: «محتمل‌ترین سناریو، عقب‌نشینی موقت دو طرف و تمدید آتش‌بس تجاری خواهد بود.»
اما کارشناسان هشدار می‌دهند که زمان اندکی تا مهلت اجرای تعرفه‌ها باقی مانده و سناریوی بی‌توافق همچنان محتمل است.